Projekt Poradniki

Międzynarodowy Rok Spółdzielczości

Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła rok 2025 Międzynarodowym Rokiem Spółdzielczości. Jest on obchodzony na całym Świecie pod hasłem „Spółdzielnie budują lepszy świat”.

W rezolucji podjętej w dniu 19 czerwca 2024 roku podczas obrad 78 sesji Organizacji Narodów Zjednoczonych kraje członkowskie zachęcone zostały do podejmowania w 2025 roku inicjatyw i wysiłków na rzecz promowania spółdzielczości oraz do podnoszenia w szerokich kręgach społecznych świadomości na temat jej znaczenia dla rozwoju demokratycznych społeczeństw oraz dla realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Uznano tym samym, że spółdzielczość może się przyczynić do ich urzeczywistnienia. 

Decyzja ONZ o ustanowieniu Międzynarodowego Roku Spółdzielczości wynika z głębokiego przekonania, że spółdzielczość jest modelem o wielkim potencjale społecznym, zdolnym przezwyciężyć kluczowe problemy współczesnego świata. Dla władz ustawodawczych i wykonawczych wszystkich krajów jest to także okazja, by wzmocnić znacznie spółdzielczości, wykorzystać jej zdolność do łączenia ludzi, poprawić ustawodawstwo sprzyjające rozwojowi spółdzielczości i uwrażliwić społeczeństwo na współdziałanie zamiast konkurowania ze sobą.

Logo IYC2025 charakteryzuje się żywym, połączonym projektem ludzi z różnych społeczności jednoczących się, aby tworzyć pozytywne zmiany. Trzy kluczowe kolory — czerwony, niebieski i zielony — są inspirowane identyfikacją wizualną SDG, reprezentującą wkład spółdzielni w zrównoważony rozwój społeczny, ekonomiczny i środowiskowy. Kolory te odzwierciedlają potrójny wynik finansowy, do którego dążą spółdzielnie: ludzie, planeta i dobrobyt. Słowa „Międzynarodowy Rok Spółdzielni” pojawiają się wyraźnie pod logo, obok roku „2025”, symbolizując globalny zasięg i znaczenie tego przełomowego roku dla ruchu spółdzielczego.

Zachęca się krajowe mechanizmy do opracowania, w stosownych przypadkach, planu działania zawierającego działania i inicjatywy na dany rok i na kolejne lata, które są istotne dla potrzeb ich społeczności i wyborców.

Hashtagi:

#iyc2025 #coopsyear

#spółdzielniebudująlepszyświat

Spółdzielczość na świecie

Ponad 12 % ludzkości jest częścią ruchu spółdzielczego składającego się z 3 milionów przedsiębiorstw spółdzielczych istniejących na świecie. Oferują pracę 10 % osób aktywnych zawodowo na wszystkich kontynentach(280mln). 300 największych światowych organizacji generuje obroty na poziomie ponad 2 miliardów dolarów. To dane opublikowane w 2019 r. w Światowym Monitorze Spółdzielczym.

Międzynarodowy Związek Spółdzielczy, to jedna z najstarszych (założona w 1895 roku) oraz największych (zrzeszająca ponad 1,2 miliardy osób zrzeszonych w spółdzielniach na wszystkich kontynentach) organizacja pozarządowa na świecie. Reprezentuje i służy spółdzielniom w wielu różnych branżach, m.in. w bankowości, rolnictwie, sektorze zdrowotnym, ubezpieczeniowym, wytwórczym, mieszkaniowym, usługowym, konsumenckim i wielu innych. Jest „strażnikiem” Deklaracji Spółdzielczej Tożsamości, która zawiera 10 kluczowych wartości i 7 Międzynarodowych Zasad Spółdzielczych, które stanowią wspólny mianownik działania dla wszystkich spółdzielni, niezależnie od regionu czy branży.

Odpowiednikiem MZS w Europie, a jednocześnie jego europejską organizacją, jest Cooperatives Europe. Zrzeszając 140 milionów indywidualnych członków, będących właścicielami 176 tysięcy przedsiębiorstw spółdzielczych, tworzących 4,7 miliona miejsc pracy, jest największą organizacją pozarządową w Europie.

CECOP, czyli Europejska Konfederacja Spółdzielni Pracy, Spółdzielni Socjalnych
i Przedsiębiorstw Partycypatywnych jest z kolei tzw. organizacją sektorową. Reprezentuje bowiem 25 krajowych zrzeszeń spółdzielni wytwórczych działających w 15 europejskich krajach. Łącznie reprezentuje więc 40 000 przedsiębiorstw spółdzielczych zatrudniających
1,3 miliona osób.

Do CECOP należy m.in. Związek Lustracyjny Spółdzielni Pracy, a jego Prezes, Pan Janusz Paszkowski, pełni jednocześnie funkcję Wiceprezydenta CECOP.

Tradycje spółdzielcze w Polsce sięgają początków XIX wieku. Wtedy to właśnie, w roku 1816, ks. Stanisław Staszic założył pierwszą organizację opartą na zasadach spółdzielczych,
a Hrubieszowskie Towarzystwo Ratowania się w Nieszczęściach.

Pierwsza natomiast spółdzielnia pracy powstała w 1976 roku w Krakowie a nosiła nazwę Drukarnia Związkowa.

Aktualnie w Polsce istnieje 16 wyodrębnionych branż spółdzielczych, a należą do nich oprócz wspomnianych spółdzielni pracy, m.in. spółdzielnie inwalidów i niewidomych, spółdzielnie rękodzieła ludowego „Cepelia”, spółdzielnie spożywców SPOŁEM, spółdzielnie „Samopomoc Chłopska”, spółdzielnie mieszkaniowe, wiele typów spółdzielni rolniczych, banki spółdzielcze, Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe, etc. Do najmłodszej branży spółdzielczej, jeśli chodzi o wiek członków należą oczywiście spółdzielnie uczniowskie, które działają w szkołach. Najmłodszą z kolei branżą spółdzielczą ze względu na wiek powstawania podmiotów, są spółdzielnie socjalne wprowadzone do polskiego porządku prawnego w 2004 roku. Mamy również kiełkującą w Polsce, a świetnie rozwijającą się w Europie Zachodniej, branżę spółdzielni energetycznych, która z kolei została uznana przez prawo we wrześniu 2019 roku.

Według statystyk Głównego Urzędu Statystycznego, w Polsce aktywnie prowadzi działalność ok. 500 spółdzielni pracy.